Onderzoek naar de architectonische potentie van ‘de voeg’

Bouwen met prefab is bouwen met elementen. Inherent aan prefab is een beperking aan de elementgrootte. Dat leidt per definitie tot aansluitingen. Aansluitingen tussen de elementen onderling, aansluitingen op (draag)constructies en aansluitingen met andere bouwelementen als ramen, deuren, dakranden, goten, etcetera.

Veelal worden de ‘voegen’ tussen de elementen als storend ervaren in een gevelontwerp. Vreemd eigenlijk: immers buiten ‘in-situ-beton’ bestaat er eigenlijk geen naadloos bouwmateriaal voor gevels. De traditionele en nog steeds gewaardeerde baksteen is wellicht het kleinste prefab bouwelement dat voor gevels wordt gebruikt. In metselwerk zijn voegen vanzelfsprekend met een diversiteit aan tactiliteit middels verschillende voegtypologieën. En plaatmaterialen worden met vergelijkbare ontwerp- en uitvoerings overwegingen geconfronteerd als prefabbetonelementen.

Er zijn inmiddels verscheidene uitvoeringen toegepast waarin een uitgesproken architectonisch idee wordt nagestreefd. Variërend van ‘potdekselen’ en zogenaamde ‘valse’ voegen die de ‘echte’ voegen camoufleren, tot ‘kozijnloos’ glas in beton. Het werken in elementen biedt meer aanknopingspunten dan het ontkennen of maskeren van de aard van de bouwelementen. Er kan bewust gebruik worden gemaakt van het gegeven dat bijvoorbeeld een gevel is opgebouwd uit verschillende delen. Zo kan er uitdrukking worden gegeven aan de positie van de elementen
in het geheel (onder – boven, privé - publiek), of aan de functie die zich erachter bevindt. De grootte van de elementen kan uitdrukking geven aan massaliteit, menselijke maat of juist een monumentaal karakter ondersteunen. De ‘voegen’ zelf kunnen een architectonische uitdrukking bewerkstelligen. Daar waar er veel waardering is voor het uitbuiten van stortnaden, bekistingsplaten en centerpengaten, zoals bij onder andere Ando, Mendez de Rocha en Le Corbusier, is er nog weinig uitgesproken aandacht voor het exploiteren van ‘de voeg’. De
zone waar het element element wordt, waar eventueel techniek in opgenomen kan worden, waar slimme aansluitingen op draagconstructies hun plek kunnen vinden. Waar diepte gevonden kan worden in veelal vlakke gevels. En waar het ene materiaal een ander treft.

De casestudy ‘scheiden en verbinden’ onderzoekt wat de potentie is van ‘de voeg’. Wat architectonische, constructieve en uitvoerings consequenties zijn van scheiden en verbinden. Hoe technische innovaties hier een plek kunnen vinden. Hoe uitvoeringstechnische overwegingen een inspirerende rol kunnen spelen. En hoe architectonische ambities kunnen worden uitgebreid en ondersteund door het ontwikkelen van een tot nu toe onderbelicht fenomeen.